rsi
rsi: 10 praktische tips & nuttige informatie
Wat is rsi
Rsi is een afkorting voor Repetitive Strain Injury. Letterlijk betekent dit in het Nederlands vertaald: klachten door herhaalde bewegingen. Het is een verzamelnaam voor verschillende klachten. Internationaal wordt de verzamelnaam musculoskeletal disorders gebruikt. Er zijn echter ook andere benamingen die voor dezelfde soort klachten worden gehanteerd. Het zijn, net als de benaming rsi, afkortingen in de Engelse taal: Complaints of Arm, Neck and/or Shoulder (CANS), Cummulative Trauma Disorders (OCD) en Occupational Cervobrachial Disorders.De klachten ontstaan uit het herhaaldelijk doen van dezelfde, vaak kleine en onbeduidende bewegingen. Daarnaast kan de psychische gezondheid (werkdruk/stress) een belangrijke oorzaak zijn. Ook de werkhouding en (lange) werktijden hebben grote invloed op de klachten.
Het valt voor artsen niet mee om een duidelijke diagnose te stellen. De klachten kunnen namelijk behoorlijk uiteenlopen. Er zijn klachten als stijfheid, tintelen, pijn, temperatuurverschillen, gevoelloosheid en dergelijke. Daarbij kunnen klachten gecombineerd voorkomen en variëren in heftigheid. Op één van de drie patiënten kan een duidelijke diagnose gesteld worden. Genoemde klachten komen zeer veel voor. In Nederland heeft één op de vijf inwoners (wel eens) last van pijn in de nek, rug, schouder of arm.
Rsi-klachten zijn in het begin vaak niet ernstig. De patiënt denkt dat het wel weer vanzelf over gaat. Maar het komt niet zelden voor dat binnen enkele weken de klachten zeer ernstig worden ervaren. Luister daarom goed naar je lichaam. Neem (kleine) signalen serieus en neem op tijd rust. Zo voorkom je een heleboel problemen. Je kunt namelijk langdurig ziek worden en uiteindelijk arbeidsongeschikt raken. In tip 4 lees je hoe je veel klachten kunt voorkomen.
Behandelingen bij rsi
Wanneer je klachten krijgt die wel eens met rsi te maken kunnen hebben, is het verstandig naar je huisarts te gaan. Wacht daar niet te lang mee. Je doet er ook goed aan de bedrijfsarts in te schakelen. Eventueel kun je gebruik maken van het preventief spreekuur van de Arbodienst.Het behandelen van rsi gaat verder dan houdingstherapie en een ergonomische werkplek met hulpmiddelen. Er zijn verschillende therapieën die ingezet kunnen worden voor het behandelen van rsi klachten.
Fysiotherapie kan bepaalde klachten zeer goed verhelpen. De behandelingen voor fysiotherapie worden tot een bepaalde hoogte vergoed door veel verzekeraars. Het aantal behandelingen kan verschillen. Informeer van te voren bij je zorgverzekeraar of, en hoeveel behandelingen vergoed worden. Cesar- en Mensendiecktherapie helpen je om je houding te verbeteren. Niet alle zorgverzekeraars vergoeden deze vorm van therapie. Informeer van tevoren bij je zorgverzekeraar en vraag hoeveel behandelingen vergoed worden en/of tot welke hoogte. Bij ernstige klachten kun je misschien beter terecht in een revalidatiecentrum. Sommige specifieke klachten kunnen goed worden behandeld door een medisch specialist.
Bovengenoemde therapieën kunnen gecombineerd worden. Je dient er wel voor te waken dat je jezelf daarmee niet onnodig overbelast. Geef de behandelingen ruim de tijd en schakel niet te snel over naar een andere therapie. Naast de therapieën kun je aanvullende zaken ter ontspanning proberen, bijvoorbeeld massages, floaten of Spacabines. Belangrijk is dat je genoeg energie overhoudt voor herstel. Lichte rsi-klachten zullen bij de juiste behandeling wel weer over gaan. Ernstige klachten bereiken meestal op den duur ook verbetering. Bij een kleine groep blijven de klachten chronisch.
Drie fases van rsi
Rsi-klachten zijn in het begin meestal niet ernstig. Maar binnen enkele weken kunnen ze zeer lastig worden en de patiënt verhinderen ermee te werken. Er zijn drie fases waarin het verloop van de klachten kunnen worden ondergebracht. De fases geven aan hoe ernstig de klachten zijn. Vroeger gebruikten behandelaars de fases als leidraad voor de behandelingen. Uit nieuw wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat behandelingen, gebaseerd op klachten aan de hand van de fases, niet correct en dus niet gewenst zijn. De indeling van de drie fases kan desondanks wel gebruikt worden als indicator van de ernstigheid van de klachten. Het geeft een redelijk goed beeld van het verloop van de klachten.Fase 1:
In de eerste fase kunnen de klachten pas aan het einde van een (stressvolle of lange) werkdag optreden. De oorzaak is dan ook snel bekend en de klachten worden al snel verholpen door wat ontspanning in de vorm van een goede nachtrust, een weekendje weg of een (korte) vakantie. De klachten kunnen bestaan uit vermoeidheid, kramp, tintelingen, een doof gevoel op bepaalde plekken of onhandigheid. De klachten zijn niet zodanig dat er niet gewerkt kan worden of dat er problemen in het dagelijkse leven optreden.Fase 2:
In de tweede fase komen de klachten steeds sneller opzetten en ze blijven langer voortduren. Soms lijkt er geen aanleiding voor de klachten te zijn: ze komen vanuit het niets opzetten. In het dagelijkse leven lijken de klachten spontaan een hinderlijke vorm aan te nemen. Men ervaart hierdoor problemen in het werk en privé. De pijn is lastig te lokaliseren, er treedt krachtverlies op of een zwaar gevoel. De patiënt gaat bepaalde handelingen (onbewust) vermijden. De klachten moeten uitgebreide maatregelen en met discipline worden bestreden.Fase 3:
In de derde fase voelt de patiënt de hele dag door pijn. De klachten hebben zich inmiddels verspreid naar meerdere delen in het lichaam. De arm of de hand kan nog amper worden gebruikt. De klachten zijn zodanig dat het onmogelijk is ermee te werken. Dagelijkse bezigheden worden door de klachten gesaboteerd. De patiënt krijgt hierdoor fysieke en emotionele problemen. Herstel is nog mogelijk, maar het proces zal zeer moeizaam verlopen.Eerste hulp bij rsi
Heb je naar aanleiding van tip 3 het idee dat jouw klachten wel eens rsi-gerelateerd kunnen zijn, lees dan de onderstaande tips.Als je veel klachten hebt, kun je het beste een huisarts raadplegen. Neem op tijd rust als je last krijgt van klachten. Stop niet helemaal met je bezigheden. Neem niet zoveel rust dat je bepaalde spieren helemaal niet meer gebruikt. Forceer je spieren niet, maar oefen je spieren regelmatig zonder dat het inspanning kost. Zorg er in ieder geval voor dat pijnklachten niet verergeren. Stop met activiteiten die pijnlijk voor je zijn. Bij pijnklachten moet je zorgen voor rust en ontspanning. Via de huisarts kun je eventueel pijnstillers krijgen. Neem tijd voor het herstelproces. De pijnstillers neem je niet om weer bepaalde werkzaamheden te kunnen hervatten. Stel prioriteiten. Doe alleen dingen die belangrijk zijn en beperk de dagelijkse activiteiten.
Durf om hulp te vragen voor zaken die voor jou pijnlijk zijn. Anderen zien vaak niet dat bepaalde dingen lastig zijn geworden voor je. Realiseer je dat het herstelproces langer duurt als je niet om hulp vraagt en het zelf blijft doen. Zorg goed voor jezelf. Neem tijd om te ontspannen. Ontspanning draagt op een positieve wijze bij aan het herstel. Zorg voor goede voeding en eet gezond, gevarieerd en met mate.
Wanneer je ernstige klachten hebt, is het belangrijk je energie alleen voor het hoognodige te gebruiken. Doe je dat niet en ga je door met je dagelijkse activiteiten, zul je al snel merken dat je op je reserves werkt. Wanneer je reserves uitgeput raken, uit zich dat in extreme vermoeidheid. Het herstel zal onnodig langer duren. Mensen met ernstige rsi-klachten kunnen 24 uur per dag pijn ervaren. Het is een kunst om met de klachten te leren omgaan. Zoek afleiding en doe inspirerende dingen waar je energie van krijgt. Probeer een gezonde balans te vinden tussen ontspanning en gedoseerde beweging. Zoek lotgenoten en wordt bijvoorbeeld lid van de landelijke rsi-vereniging. Dan krijg je alle informatie over rsi en tips hoe met rsi om te gaan.
Hulpinstanties
In Nederland is er een landelijke rsi-patiëntenvereniging. Je kunt lid worden van deze vereniging en contact maken met lotgenoten. De rsi-patiëntenvereniging geeft een kwartaalblad uit, Het Handvat, waarin de nieuwste informatie over rsi staat. De vereniging organiseert themadagen. De website van de rsi-vereniging staat vol informatie en tips.De rsi-lijn (0900-7745456) is er voor vragen, hulp en steun bij rsi. Je kunt de ervaringsdeskundigen bellen maandag tot en met donderdag tussen 13.00 en 15 uur en 19.00 en 21.00 uur.
Stichting Rsi Nederland richt zich met haar website op alle zaken met betrekking tot rsi-klachten, maar de muisarm in het bijzonder. De site geeft veel informatie en tips.
Heb je vragen over je werksituatie? Je hebt je bijvoorbeeld (langdurig) ziek gemeld of je wilt meer weten over de mogelijkheden betreffende integratie. Je kunt met dit soort vragen terecht op de advieslijn Vraag Welder (0900-4800300). De advieslijn is bereikbaar op iedere werkdag tussen 12.00 en 17.00 uur. Voor meer informatie kun je de website van Welder raadplegen.
Het Juridisch Steunpunt chronisch zieken en gehandicapten is er voor vragen over sociale zekerheidsuitkeringen en vragen over reïntegratie. Je kunt het Juridisch Steunpunt op iedere werkdag tussen 10.00 en 13.30 uur bereiken op nummer 035-6722666. Meer informatie vind je op de website van het Juridisch Steunpunt.
Omgaan met rsi
Wanneer je rsi-klachten hebt, is het verstandig zo snel mogelijk een bezoek aan de huisarts te brengen. Laat de klachten niet onnodig verergeren. Hoe langer je met de klachten door blijft lopen, hoe langer het herstel zal duren. Je zult via de huisarts worden doorverwezen naar hulpverleners. Probeer zoveel mogelijk inzicht te krijgen en zoek informatie over de klachten die bij jou van toepassing zijn. Inzicht geeft je een basis om beter met rsi om te kunnen gaan.Zorg voor gedoseerde rust en beweging. Luister naar je lichaam. Pijn is een serieus signaal. Let goed op je grenzen. Accepteer dat je bepaalde zaken anders aan zult moeten pakken. Doseer je beschikbare energie goed en in eerste instantie alleen voor de belangrijke dingen. Let er goed op dat je deze grenzen niet overschrijdt, maar stel je jezelf niet te afhankelijk op. Voor advies kun je terecht bij je huisarts, de bedrijfsarts, fysiotherapeut of andere hulpverlener.
Of je kunt blijven werken met je klachten is per persoon verschillend. Misschien zijn de huidige werkzaamheden te belastend voor je, maar kun je voor ander soort werkzaamheden ingezet worden. Misschien kun je tijdelijk minder werken. Vraag je bedrijfsarts om bemiddeling en advies. Wees niet te afwachtend maar kom zelf ook actief met voorstellen als je denkt dat het kan bijdragen tot behoud van werk en herstel van de klachten.
Zie tip 10 voor instanties voor hulp en advies bij rsi.
Onderzoeken naar rsi
Recentelijk onderzoek naar de oorzaak van rsi wijst uit dat de klachten ontstaan door het onvermogen om adequaat met lichamelijke signalen om te gaan. Het centraal zenuwstelsel geeft informatie door over de spanning en standsveranderingen in de spieren, pezen en gewrichten. Bij een teveel aan spanning geeft het centrale zenuwstelsel een signaal aan vezels die een spier tot werking aanzetten de boodschap de activiteit te verminderen of te stoppen. Worden de vezels beïnvloed door de wil om de activiteit onverminderd voort te zetten, dan kan de spanning niet worden afgebouwd. Er ontstaat een vicieuze cirkel. Het lichaam dat om ontspanning vraagt wordt genegeerd (meestal vanuit druk uit de omgeving, de werkstress). Sensoren uit de spiervezels raken op den duur overbelast en koppelen pijnsignalen aan het centrale zenuwstelsel terug.In een onderzoek in 1991 beschrijft Hägg de Assepoesterhypothese. De hypothese komt er op neer dat juist bij langdurige lage belastingen bepaalde, maar steeds dezelfde spiervezels worden gebruikt, terwijl andere spiervezels niets doen. Het lichaam ontvangt geen alarmerende signalen dat er overbelasting plaatsvindt. De werkende spiervezels ontvangen hierop te weinig zuurstof. Afvalstoffen kunnen niet worden afgevoerd vanwege de lagere doorbloeding. Het gevolg is een vermoeid, stijf en pijnlijk gevoel. De Assepoesterhypothese werd door een grote groep wetenschappers tijdens een congres in Stockholm in 2007 ondersteund.
In 2008 wierp bewegingswetenschapper Stefan IJmker een nieuw licht op rsi. Hij volgde twee jaar verschillende medewerkers. Meetresultaten toonden aan dat er een minder groot verband bestond tussen rsi-klachten en langdurig computergebruik. Psychosociale en organisatorische problemen bleken een interessantere rol te spelen. Tegelijk bellen en de computer gebruiken, intensief muisgebruik en doorwerken in de pauzes bleken belangrijke factoren. Het onderzoek van IJmker is overigens verder niet wetenschappelijk erkend.
Rsi-hulpmiddelen
Er zijn veel hulpmiddelen verkrijgbaar om het werk ende leven voor mensen met (beginnende) rsi-klachten een stuk aangenamer te maken. Als je rsi-klachten hebt, kun je voor advies bij je arts terecht. Je kunt ook zelf hulpmiddelen aanschaffen ter preventie. Vraag echter altijd advies of en op welke manier de hulpmiddelen daadwerkelijk zullen bijdragen tot verbetering of preventie.Hulpmiddelen bij de computer
Veel en langdurig beeldschermwerk kan rsi-klachten bevorderen. Er zijn daarom veel hulpmiddelen bedacht om deze klachten te voorkomen. Hiertoe zijn speciale toetsenborden op de markt gebracht waarbij vooral de vorm zodanig is toegepast dat deze een betere ondersteuning aan de polsen geeft. Muizen en muisvervangers zijn zodanig gemaakt dat zij de gebruiker dwingen op een bepaalde manier ermee te werken, zodat zij voor de minst mogelijke belasting aan polsen en onderarmen zorgen. Er is speciale pauzesoftware verkrijgbaar die de gebruiker attendeert op te nemen pauzes. Sommige softwarepakketten zijn uitgebreid met oefeningen op het scherm die men na kan doen om ontspanning en herstel te bevorderen.Therapeutische hulpmiddelen
Therapeutische hulpmiddelen kunnen worden ingezet voor een actieve bestrijding van bepaalde klachten. Er zijn speciale stoelen op de markt gebracht voor revalidatie en preventie van nek- en rugklachten. Ook een zogenaamde backstretcher kan hulp bieden bij rug- en nekklachten. Er zijn speciale massageapparaten om klachten te verlichten. Er is een apparaat verkrijgbaar die met elektroden op de huid de spierspanning meet. Deze geeft een signaal wanneer de spanning te hoog wordt. De drager wordt zich met het apparaat steeds bewuster van zijn houding. Ten slotte zijn er de bandages die speciaal bedoeld zijn voor bepaalde klachten, bijvoorbeeld de tenniselleboog of een steun voor de pols(en).Rsi en kinderen
Rsi-klachten komen steeds vaker voor. Ook kinderen kunnen met rsi-klachten geconfronteerd worden. De computer wordt al op jonge leeftijd geïntroduceerd. De spelcomputers zorgen met name voor een groot risico. Het is belangrijk om de schade die rsi bij kinderen kan aanrichten zoveel mogelijk te beperken. Bewegingswetenschappers adviseren kinderen per dag maximaal 40 tot 50 minuten hun gang te laten gaan op de (spel)computer.Ouders kunnen een aantal maatregelen nemen ter preventie van rsi-klachten bij kinderen. Let ten eerste op de houding van de kinderen. Zitten ze goed recht voor de computer? Leer ze dat er een maximum tijd aan het spelen op de computer zit. Blijf hierin consequent. Stimuleer je kinderen om de computer niet als heilig te zien. Laat ze zien dat je heel veel informatie ook in de bibliotheek kunt vinden. Laat je kind telefonisch informatie opvragen. Zorg ervoor dat je kinderen voldoende buitenlucht krijgen en laat ze veel bewegen in de buitenlucht. Stimuleer ze bijvoorbeeld op een sport te gaan. Geef zelf ook het goede voorbeeld, door zelf ook met mate de computer te gebruiken.
Scholen kunnen vroegtijdig de kinderen leren verstandig met de computer om te gaan. Er bestaan speciale lespakketten voor kinderen in groep 2. Het is vooral in de basisschooltijd verstandig om goed met de computer om te gaan. De kinderen leren vanaf het begin de computer gezond te gebruiken.
